Wiele osób zastanawia się często nad różnicą pomiędzy testamentem a darowizną. Dlatego powstał ten wpis, żeby przybliżyć Państwu różnicę i najistotniejsze elementy dwóch czynności jakimi jest testament i darowizna.
Testament jest jednostronną wolą spadkodawcy, w której wyraża on swoją wolę poprzez powołanie do całości spadku lub poszczególnych składników spadku konkretne osoby. Może on zostać sporządzony w formie aktu notarialnego lub odręcznie. Sporządzenie testamentu nie zdejmuje ze spadkobiercy obowiązku przeprowadzenia postępowania spadkowego w wyniku, którego dopiero spadek stanie się potwierdzoną jego własnością, a postępowanie takie musi toczyć się w obecności osób powołanych do spadku z ustawy: dzieci i małżonka (w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim w chwili śmierci), a w przypadku braku dzieci małżonka i rodziców lub rodziców i rodzeństwa, a także kiedy osoby powołane do spadku z ustawy nie dożyły otwarcia spadku ich zstępnych. Czasem przy licznych rodzinach wydaje się to bardzo złożoną sprawą spadkową, a darowizna może spowodować skrócenie tej długiej drogi.
Kiedy można odwołać testament?
Jednakże warto podkreślić, że testament to rozporządzenie na wypadek śmierci, czyli zaczyna wchodzić w życie dopiero w momencie śmierci osoby, która sporządziła testament. Oznacza to, że do momentu śmierci osoba sporządzająca testament (testator) może zmienić dowolnie testament: odwołać lub zmienić. Natomiast zostaje właścicielem wszystkich swoich nieruchomości i ruchomości do momentu śmierci. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że do spadku można powołać dowolną osobę, a o istnieniu testamentu może ona się dowiedzieć dopiero po śmierci lub w dowolnym momencie wybranym przez testatora. W przypadku, kiedy spadkobierca nie wie, że został powołany do spadku warto zadbać o zarejestrowanie testamentu w Notarialnym Rejestrze Testamentów (NORT), który działa na podstawie uchwały Krajowej Rady Notarialnej od dnia 05 października 2011 roku i opiera się na zasadach przyjętych w Konwencji z Bazylei o stworzeniu systemu rejestracji testamentów z dnia 16 maja 1972 roku.
Czym jest darowizna?
Darowizna natomiast jest dwustronną umową pomiędzy darczyńcą a obdarowanym, a w jej efekcie obdarowany staje się właścicielem darowanej nieruchomości czy innych praw majątkowych od momentu podpisania umowy w formie aktu notarialnego u notariusza. Oznacza to, że darujący przestaje być właścicielem nieruchomości. Natomiast obdarowany może zabezpieczyć darczyńcę poprzez ustanowienie na jego rzecz dożywotniej służebności mieszkania, poprzez wpisanie w dziale III księgi wieczystej takiego uprawnienia. Warto w tym miejscu podkreślić, że służebności takiej nie można ustanowić na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu, gdyż jest ono ograniczonym prawem rzeczowym, do ustanowienia takiej służebności niezbędny jest w przypadku lokalu lokal stanowiący odrębną nieruchomość. Darowizna może zostać odwołana w przypadku, gdy obdarowany jest rażąco niewdzięczny. Zgodnie z orzecznictwem za osobę rażąco niewdzięczną może zostać uznana osoba, która cechuje się nasiloną złą wolą skierowaną w taki sposób, aby wyrządzić krzywdę czy szkodę majątkową darczyńcy. W każdym przypadku o przesłankach rażącej niewdzięczności orzeka sąd, chyba że strony umowy same dobrowolnie rozwiążą umowę darowizny.
Często wiele osób obawia się, że ktoś ich w późniejszym wieku oszuka i odbierze mieszkanie, czy namówi na kredyt z zabezpieczeniem na mieszkaniu i z tego powodu decydują się przekazać majątek za życia. A czasem wystarczający okazuje się testament, ponieważ osoba chce zachować do końca życia pełną własność swojego mieszkania. Zwykle wpływ na decyzję mają relacje rodzinne i czynniki zewnętrzne, które skłaniają nas do podejmowania decyzji dobrych dla nas samych, a nie dla wszystkich.
Skąd powtarzające się pytanie co jest lepsze testament czy darowizna?
Oczywiście zależy to od woli osoby, która chce rozporządzić swoim majątkiem od tego jak to widzi i jakie rozwiązanie dla niej będzie bardziej bezpieczne i pewne. Jedni chcą osiągnąć efekt od razu po podpisaniu dokumentu i przekazać za życia mieszkanie czy inną nieruchomość i zabezpieczyć się służebnością mieszkania, a inna grupa osób chce posiadać nieruchomość do śmierci i wówczas dopiero spowodować jej przekazanie danej osobie. Dla pierwszej grupy idealnym rozwiązaniem jest darowizna, zaś dla drugiej testament. Dlatego zawsze w przypadku darowizny lub testamentu zapraszamy Państwa na rozmowę z notariuszem, która wyjaśni Państwu różnicę i po zapoznaniu się z Państwa wolą odpowie na pytanie, o której formie rozporządzenia majątkiem Państwo swoimi słowami mówicie.
Obie te czynności podlegają takim samym przepisom podatkowym: ustawie o podatku od spadków i darowizn. Dlatego zarówno odziedziczenie przez osoby bliskie majątku jak i przekazanie im majątku w drodze darowizny jest zwolnione od podatku od spadków i darowizn. Dlatego kosztem dokonania darowizny są: opłaty sądowe, taksa notarialna, wypisy aktu oraz podatek VAT.
Czasami ani darowizna ani testament nie spełniają oczekiwań osoby, która chce przekazać nieruchomość. Mówią wówczas o przekazaniu własności w zamian za dożywot-nią opiekę. Takie rozwiązanie to umowa o dożywocie przewidziana w art. 908 kodeksu cy-wilnego:
§ 1.
Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
§ 2.
Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, słu-żebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.
§ 3.
Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości.
Dożywocie jest rozwiązaniem często bolączki wielu samotnych osób, które nie są w stanie same sobie już poradzić i potrzebują pomocy, a nie mają dzieci czy bliskiej rodziny. Wówczas można sporządzić umowę o dożywocie, która polega na przekazaniu mieszkania w zamian za dożywotnią opiekę, zapewnienie ubrania, wyżywienia, przyjęcia na domownika, pielęgnowania w chorobie i sprawienia pochówku zgodnie z życzeniem dożywotnika. Umowa ta jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2% wartości przekazywanej nieruchomości. Umowa o dożywocie również jako odpłatna czynność nie jest jak darowizna zaliczana na poczet schedy spadkowej i osoba, która przyjęła mieszkanie za dożywocie nie jest obciążona zachowkiem jak to jest w przypadku nieodpłatnego nabycia w drodze dziedziczenia lub darowizny (artykuł o zachowku znajdziecie Państwo również na mojej stronie internetowej zachowek).
Czym jest darowizna?
Darowizna jest dwustronną umową pomiędzy darczyńcą a obdarowanym, a w jej efekcie obdarowany staje się właścicielem darowanej nieruchomości czy innych praw majątkowych od momentu podpisania umowy w formie aktu notarialnego u notariusza. Oznacza to, że darujący przestaje być właścicielem nieruchomości. Natomiast obdarowany może zabezpieczyć darczyńcę poprzez ustanowienie na jego rzecz dożywotniej służebności mieszkania.
Czym jest testament?
Testament jest jednostronną wolą spadkodawcy, w której wyraża on swoją wolę poprzez powołanie do całości spadku lub poszczególnych składników spadku konkretne osoby. Może on zostać sporządzony w formie aktu notarialnego lub odręcznie.
Czym jest umowa o dożywocie?
Dożywocie jest rozwiązaniem często bolączki wielu samotnych osób, które nie są w stanie same sobie już poradzić i potrzebują pomocy, a nie mają dzieci czy bliskiej rodziny. Wówczas można sporządzić umowę o dożywocie, która polega na przekazaniu mieszkania w zamian za dożywotnią opiekę, zapewnienie ubrania, wyżywienia, przyjęcia na domownika, pielęgnowania w chorobie i sprawienia pochówku zgodnie z życzeniem dożywotnika.
